Ngày 10/3 là ngày giỗ của vị Vua Hùng nào?
Chỉ còn một ngày nữa là tới dịp cả nước hướng về Đền Hùng với lòng cung kính tôn nghiêm để thắp hương và tưởng nhớ về cội nguồn dân tộc. Tuy nhiên, ngày 10/3 là ngày giỗ của vị Vua nào thì không phải người nào cũng biết.
Ngày 10/3 là ngày giỗ của vị Vua nào?
Theo truyền thuyết kể rằng Kinh Dương Vương lấy Long Nữ sinh ra Lạc Long Quân. Lạc long Quân sau đó kết duyên cùng Âu Cơ sinh ra Hùng Vương trích trong “Hùng Vương và Lễ Hội Đền Hùng-NXB Hội nhà văn, ĐH Lạc Hồng”.
Hùng Vương như vậy là cháu đích tôn của Kinh Dương Vương, niên hiệu được dùng cho hàng chục triều vua tiếp sau đó. Theo cách lý giải như vậy, thì ngày 10/3 được hiểu là ngày giỗ Tổ Kinh Dương Vương, để tưởng nhớ vị Tổ phụ đã khai sinh ra đất nước.
Trên thực tế theo một số tài liệu lịch sử ghi lại, ngày giỗ tổ đã có từ cách đây 2.000 năm. Dưới thời Thục Phán – An Dương Vương, cột đá thề đã được dựng trên núi Nghĩa Lĩnh, ghi rõ:
“Nguyện có đất trời lồng lộng chứng giám, nước Nam được trường tồn lưu ở miếu Tổ Hùng Vương, xin đời đời trông nom lăng miếu họ Hùng và gìn giữ giang sơn mà Hùng Vương trao lại; nếu thất hẹn, sai thề sẽ bị gió giăng, búa dập”.
Các đời vua khác sau này cũng luôn ghi nhớ, khẳng định vai trò của thời đại các vua Hùng đã xây dựng giang sơn. Chính vì thế mà hàng năm luôn để một ngày để tưởng nhớ những người đã xác lập và xây dựng lên đất nước – các vua Hùng nói chung.
Theo PGS-TS Bùi Xuân Đính, Viện Dân tộc học Việt Nam, trước đây, cha ông ta tổ chức Giỗ Tổ vào tháng 8 nhưng cụ thể ngày nào chưa rõ. Đến đời nhà Nguyễn năm Khải Định thứ 2 (1917), Tuần phủ Phú Thọ đã trình bộ Lễ định ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế (Quốc lễ, Quốc giỗ).
Ngay trong tấm bia Hùng Vương từ khảo do Tuần phủ tỉnh Phú Thọ lập đặt ở Đền Thượng trên núi Hùng xác nhận rằng, Trước đây, ngày Quốc tế lấy vào mùa thu làm định kỳ.
Đến năm Khải Định thứ hai (Dương lịch là năm 1917), Tuần phủ Phú Thọ là Lê Trung Ngọc có công văn xin bộ Lễ ấn định ngày 10 tháng 3 hàng năm làm ngày Quốc tế, tức trước ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đời thứ 18 một ngày. Còn ngày giỗ (11 tháng 3) do dân sở tại làm lễ.
Từ đó, ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm gọi là ngày Giỗ Tổ chung của các vị vua Hùng, không riêng là ngày giỗ của một vị vua Hùng nào cả”, PGS.TS Bùi Xuân Đính nói.
Ở góc độ khác, theo GS. Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và bảo tồn văn hoá tín ngưỡng Việt Nam: “Con số 18 là con số huyền thoại lý giải cho người Việt biết về gốc rễ, cội nguồn của dân tộc Việt Nam. Sự kiện huyền thoại không có thật nhưng đôi khi sự huyền thoại tác động mạnh đến sự thật. Và sự thật ở đây là phản ánh cội nguồn của dân tộc ta.
Nói về ngày 10 tháng 3 Âm lịch tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương hằng năm, xét từ quan điểm âm dương, có thể cắt nghĩa đó tháng 3 là biểu tượng cho người mẹ.
Giỗ mẹ – biểu tượng của âm. Đồng thời là tháng vũ trụ dương khí lên cao nhất, cho nên sẽ tạo nên sự hài hòa giữa vũ trụ và con người mang ý nghĩa tốt đẹp. Ngày Giỗ Tổ là giỗ sẽ là ngày giỗ chung cho tất cả các vị Vua Hùng”.
Nguồn: Theo Tạp chí Thời Đại
